Een onverwachte glijpartij: waarom gladheid meer is dan een ongemak
“De meeste ongelukken gebeuren dicht bij huis.” Het klinkt als een cliché, maar in de wintermaanden klopt het vaker dan je denkt. Uit onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV, 2023) blijkt dat in de winter het aantal verkeersongevallen met letsel stijgt — vooral bij gladheid door ijzel of sneeuw. Eén onverwachte beweging en je auto glijdt van de weg, of je fiets zwenkt zomaar weg op een bevroren stoep.
Toch blijven veel mensen hun dagelijkse routines volgen alsof er niets aan de hand is. Dat kan gevaarlijk zijn. Gladheid ontstaat vaak onverwacht, bijvoorbeeld door opvriezing na regen of door sneeuwval in de vroege ochtend. En het gaat niet alleen om auto’s: ook fietsers, voetgangers en zelfs ov-gebruikers ondervinden de risico’s van bevroren oppervlaktes.
Waarom bespreken we dit nu? De winters worden grilliger, met kortere maar intensere periodes van kou en sneeuw. Juist daardoor zijn mensen er vaak niet op voorbereid. Als professioneel blogger met ervaring in mobiliteit, gedrag en veiligheid, wil ik je meenemen in wat je kunt doen als je verrast wordt door gladheid. Van je rijstijl aanpassen tot de juiste banden en van misverstanden tot toekomstgerichte oplossingen: dit artikel geeft praktische tips en inzichten waar je direct mee aan de slag kunt.
Dus wat doe je eigenlijk als het écht glad wordt? En hoe bereid je je daar op voor zonder in paniek te raken? Laten we dat stap voor stap bekijken.
Van sneeuwvlok tot slipgevaar: hoe gladheid ontstaat
Om goed te begrijpen wat je kunt doen bij gladheid, moet je eerst weten wat het precies is. Gladheid ontstaat meestal wanneer de temperatuur onder het vriespunt komt en er vocht op de weg ligt — door regen, smeltende sneeuw of mist. Wanneer dat vocht bevriest, ontstaat er een ijslaagje dat het wegdek spiegelglad maakt.
Er zijn verschillende soorten gladheid:
- Opvriezing: Als natte wegen ’s nachts bevriezen na een warme dag.
- IJzel: Regen die meteen bevriest zodra het de grond raakt. Dit is extreem gevaarlijk.
- Sneeuwresten: Samengeperste sneeuw of natte sneeuw kan net zo verraderlijk zijn als ijs.
Rijkswaterstaat houdt dagelijks gladheidswaarschuwingen bij en zet strooiwagens in om wegen begaanbaar te houden (Rijkswaterstaat, 2024). Toch kunnen ze niet overal tegelijk zijn, en vooral kleinere wegen blijven vaak lang glad. Ook op fietspaden en stoepen is gladheid vaak een probleem — met name in gemeenten waar het strooibeleid beperkt is.
Een veelvoorkomende denkfout? Dat gladheid alleen ontstaat als het sneeuwt. In werkelijkheid zijn droge maar ijskoude nachten minstens zo verraderlijk. Zo komt het regelmatig voor dat mensen ’s ochtends vroeg zonder waarschuwing een slip maken, omdat de zon nog geen kans heeft gehad om het ijs te laten smelten.
Wat kun je doen als het glad is? Praktische tips die écht helpen
Stel: je zit ’s ochtends in de auto of op de fiets en merkt ineens dat je minder grip hebt. Wat dan? Hieronder vind je praktische adviezen die je kunnen helpen bij gladheid — op de weg én op de stoep.
- Pas je snelheid aan. Rijd langzamer dan normaal, zeker in bochten. Hoe lager je snelheid, hoe meer controle je houdt bij een onverwachte glijpartij.
- Rem voorzichtig en met beleid. Plotseling remmen is funest. Gebruik je motorrem (bij auto’s) of rem langzaam en gelijkmatig af.
- Gebruik winterbanden. Die bieden tot 25% meer grip bij temperaturen onder de 7 graden Celsius (ANWB, 2023).
- Maak jezelf zichtbaar. Zeker als fietser of voetganger is goede verlichting en reflectie cruciaal.
- Check de gladheidsmeldingen. Via apps zoals Buienradar of de website van Rijkswaterstaat kun je zien waar het glad is.
Een fictief voorbeeld ter illustratie: Sofie, een moeder van twee, fietste elke ochtend naar school met haar kinderen. Op een winterse ochtend gleed haar fiets bij het afslaan weg. Gelukkig hield ze zich aan de snelheid en viel ze op haar voeten. “Sindsdien kijk ik altijd op mijn weer-app en loop ik liever een stukje,” vertelt ze. Haar verhaal laat zien dat kleine gedragsveranderingen veel kunnen uitmaken.
Misverstanden die gladheid gevaarlijker maken
Gladheid is verraderlijk, juist omdat veel mensen het onderschatten of verkeerd inschatten. Hieronder enkele veelvoorkomende misvattingen:
- “Ik heb ABS, dus ik slip niet.” ABS helpt bij remmen, maar voorkomt geen slippen bij bochten of hoge snelheid.
- “Winterbanden zijn alleen nodig in de sneeuw.” Niet waar: ook op koude, droge wegen hebben winterbanden meer grip.
- “Het is pas glad als ik ijs zie.” Zogenaamde ‘zwarte ijs’ of opvriezing is vaak onzichtbaar maar des te gevaarlijker.
Volgens verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen worden veel ongelukken veroorzaakt door een overschatting van de eigen rijvaardigheid. “Mensen denken: ‘ik kan wel rijden bij gladheid’, maar vergeten dat hun auto anders reageert,” zegt hij in een interview met de NOS (Tertoolen, 2022).
Wat helpt? Realistische verwachtingen, een goede voorbereiding en de moed om gewoon thuis te blijven als het écht niet veilig is. Er is geen prijs te winnen door als eerste op je bestemming aan te komen.
Hoe gaan we in de toekomst om met gladheid?
Door klimaatverandering worden winters in Nederland wisselvalliger. Minder sneeuw, maar juist meer plotselinge opvriezing of onverwachte buien gevolgd door vrieskou. Dat vraagt om aanpassingen — niet alleen van ons gedrag, maar ook van beleid en infrastructuur.
Er zijn al gemeenten die experimenteren met sensoren in het asfalt die gladheid detecteren en strooiwagens automatisch inschakelen. Ook zijn er slimme fietspaden ontwikkeld met verwarmde zones op gevaarlijke plekken (TNO, 2023). Zulke innovaties maken een verschil, maar ze kosten tijd én geld.
Tot die tijd blijft de belangrijkste verantwoordelijkheid bij de weggebruiker zelf liggen. Meer bewustzijn, betere voorbereiding en een beetje nederigheid kunnen letterlijk levens redden. Want hoe klein het risico soms ook lijkt — de gevolgen van een val of botsing bij gladheid zijn vaak groot.
